“MAY NANAY AKONG NAMUMULOT NG BASURA — AT ISANG LINYA LANG ANG NASABI KO NOONG GRADUATION NA NAGPAIYAK SA BUONG ESKWELAHAN.”
Lumaki akong mahirap. Sobrang hirap.
Bata pa lang ako, alam ko na kung gaano kabigat ang buhay.
Habang ang mga kaklase ko ay ginahatid ng magulang nila sakay ng kotse, ako ay naglalakad lang papuntang paaralan — may baong kanin at tuyo, minsan wala pa.
Ang nanay ko, si Nanay Linda, ay isang mangangalakal. Araw-araw siyang nag-iikot, may kariton sa tabi, namumulot ng mga bote, lata, at plastik.
Amoy basura siya pag-uwi, pero para sa akin, iyon ang pinakamabangong amoy ng sakripisyo at pagmamahal.
I. ANG ARAW-ARAW NA PANLALAIT
Noong Grade 2 ako, unang beses akong tinawag ng kaklase kong si Justin ng “anak ng basurera.”
Nagtawanan ang buong klase.
Mula noon, parang naging laro na nila iyon.
Tuwing recess, tuwing dadaan ako, naririnig ko:
“Uy, baka mangamoy basura tayo!”
“Mag-ingat kayo, baka pulutin din kayo ng nanay niya!”
Hindi ako lumaban.
Tahimik lang ako.
Umuwi ako sa bahay, umiiyak, habang tinitingnan ko si Nanay na inaayos ang mga plastik at bote.
“Nay,” tanong ko, “nahihiya ka ba sa trabaho mo?”
Ngumiti siya.
“Hindi anak. Kasi bawat bote na napupulot ko, may kabusugan ka sa tiyan.”
II. ANG LABAN NA HINDI KO NAKIKITA
Lumipas ang mga taon.
Sanay na akong pagtawanan.
Sanay na akong umiwas.
Pero sa likod ng lahat, may isa palang taong palihim na lumalaban para sa akin — si Nanay.
Minsan, nahuli ko siyang naglalakad malapit sa school gate, nakatago sa poste, pinagmamasdan akong naglalaro ng basketball.
May luha sa mata niya, pero may ngiti rin.
“Kaya mo ‘yan, anak. Hindi mo kailangang gumanti. Balang araw, sila ang mapapahanga mo.”
III. ANG ARAW NG GRADUATION
Pagdating ng high school graduation, halos hindi ako makapaniwala.
Ako ang valedictorian.
Sa lahat ng pang-aapi, pangungutya, at pangmamaliit — ako pa rin ang nanguna.
Habang nakaupo sa entablado, kita ko sa likod ng covered court si Nanay — nakaputi, pero halatang luma ang damit.
Nakaupo siya sa pinakadulo, may hawak na maliit na cellphone para kunan ako ng litrato.
Ang mga magulang ng iba, naka-Amerikana, naka-high heels.
Si Nanay, nakatsinelas, may mantsa pa ng alikabok sa damit.
Pag-akyat ko sa stage para mag-speech, nanginginig ang kamay ko.
Lahat ng mata, nakatingin sa akin — kabilang na ang mga dating nanlait.
IV. ANG LINYA NA NAGPAIYAK SA LAHAT
Sabi ko sa mikropono,
“Maraming salamat po sa mga guro, kaklase, at magulang na sumuporta sa amin…”
Tumigil ako sandali.
Tumingin ako sa dulo ng covered court, kung saan nakaupo si Nanay.
Tumingin siya pabalik, may ngiting puno ng pagmamalaki.
At doon ko sinabi ang mga salitang hindi ko malilimutan:
“Kung may isang taong gusto kong pasalamatan higit sa lahat, iyon ay ang nanay kong namumulot ng basura.
Kasi sa bawat bote at plastik na pinupulot niya, may pang-meryenda ako, may notebook ako, may kinabukasan ako.
Kung hindi dahil sa kanya — basura rin siguro ako sa paningin ng mundo.”
Tahimik.
Tahimik ang buong gymnasium.
Hanggang sa isa-isang bumagsak ang mga luha ng mga tao.
Pati ang mga kaklase kong nanlait sa akin noon — napayuko, napaiyak.
V. PAGKATAPOS NG SEREMONYA
Pagkatapos ng graduation, nilapitan ako ng aking adviser.
“Anak, proud ako sa’yo. Pero higit akong proud sa nanay mo.”
Lumapit ako kay Nanay.
Niyakap ko siya nang mahigpit.
Sabi ko,
“Nay, graduate na po ‘yung anak ng basurera.”
At sabi niya,
“Hindi anak, graduate na ang anak ng pinakamalinis na nanay sa mundo.”
VI. ANG TUNAY NA TAGUMPAY
Ilang taon ang lumipas, ako na ngayon ang guro sa parehong paaralan.
At tuwing may estudyanteng inaapi dahil mahirap, sinasabi ko palagi:
“Hindi mo kailangang ipaliwanag kung sino ka.
Ipakita mo na lang kung anong kaya mong gawin.”
Ngayon, tuwing napapadaan ako sa kariton ni Nanay — wala na siyang dala.
Matanda na siya, pero masaya.
At sabi niya,
“Anak, dati basura lang ang bitbit ko.
Pero ngayon, bitbit ko na ang pangarap na tinupad mo.”
