“PINAGTAWANAN NILA AKO NANG IWAN AKO NG ASAWA KO — PERO NANG MAGKASAKIT ANG ANAK KO, WALANG NI ISA ANG TUMULONG.”
Maulan noong gabing iyon. Si Rhea, 23 anyos, nakaupo sa maliit na balkonahe ng inuupahang kwarto nila — yakap ang kanyang anak na may lagnat. Ang ulan humahampas sa bubong na yero, habang ang hangin pumapasok sa mga butas ng dingding.
Tatlong araw na mula nang mawala ang asawa niyang si Marvin. Wala nang tawag, walang mensahe. Dati, laging sinasabi nitong maghahanap lang ng trabaho sa Maynila. Pero ngayong linggo na, ni anino niya, wala.
Kinabukasan, kumatok ang may-ari ng bahay.
“Rhea, ilang buwan na kayong hindi nakabayad ng renta. Kailangan niyo nang umalis.”
“Ate, kahit ilang araw lang po… may sakit pa kasi ‘yung anak ko.”
“Pasensiya na, ha? Negosyo rin ‘to. Baka ‘yung mga kapitbahay mo matulungan ka.”
At doon, tuluyan nang pumatak ang luha ni Rhea. Dinala niya ang anak sa labas ng bahay, sa lilim ng lumang punong kahoy. May isang kumot lang at maliit na plastic bag ng damit.
Nakita siya ng mga kapitbahay. Pero sa halip na lapitan — tinitigan lang.
“Ay, siya ‘yung iniwan ng asawa, ‘di ba?”
“Aba, buti nga sa kanya. Ang yabang kasi noon dati.”
“Tingnan mo oh, ang bata pa tapos may anak na. Ayan, nagbabayad.”
Ang bawat salitang iyon, parang kutsilyo sa puso ni Rhea. Pero ang mas masakit — habang umiiyak ang anak niya sa init at ubo, walang lumapit. Walang nagbigay ng gamot. Ni tubig, wala.
Lumipas ang tatlong araw. Lalong lumala ang lagnat ng anak niya, si Liam. Namumutla na, humihingal.
Rhea, desperado. Lumapit siya sa tindahan, sa karinderya, sa bahay ng mga dati niyang kaibigan.
“Ate, pakiusap lang… kahit piso, pambili lang ng paracetamol.”
Ngunit lahat umiling.
“Wala kaming pera.”
“Pasensiya na, Rhea. Hindi mo kasi sinunod ang magulang mo noon. Ayan tuloy.”
Umiiyak na siya.
“Hindi ko kailangan ng sermon! Anak ko lang po ang gusto kong mailigtas!”
Pero wala. Lahat lumingon lang saglit, tapos nagpatuloy sa buhay nila.
Hanggang isang gabi, may kumatok sa lumang waiting shed kung saan pansamantalang tumitira si Rhea.
Isang lalaking matanda — payat, may puting buhok, may bitbit na bag. Isa siyang basurero sa kabilang kanto.
“Iha, nakita kita araw-araw dito. Narinig kong may sakit ang anak mo.”
Tahimik lang si Rhea.
“Ito lang ang meron ako.”
Binuksan ng matanda ang bag — may lumang bote ng gamot, isang supot ng tinapay, at kaunting pera.
“Pasensiya na, ito lang ‘yung naipon ko sa pagkalakal.”
Doon, hindi na nakapagsalita si Rhea.
“Bakit mo ako tinutulungan, Mang Tonyo?”
Ngumiti lang ang matanda.
“Kasi minsan, ako rin ‘yung tao na walang tumulong.”
Kinabukasan, dinala ni Rhea si Liam sa health center gamit ang perang ibinigay ni Mang Tonyo. Nakaligtas ang bata.
At mula noon, araw-araw, si Mang Tonyo’y bumibisita. Dinadalhan sila ng kanin, minsan ulam, minsan tubig lang.
Lumipas ang buwan, si Rhea nakahanap ng trabaho bilang labandera. Gumaling ang anak niya, at unti-unting bumalik ang ngiti sa labi.
Isang gabi, dumalaw siya sa bahay ni Mang Tonyo para magpasalamat. Ngunit nang kumatok siya — wala nang sumagot.
May kapitbahay na nagsabi:
“Ay, si Mang Tonyo? Inatake kagabi habang nagbubuhat ng basura.”
Tumigil si Rhea. Luha agad ang bumagsak.
Sa mesa ng matanda, nakita niya ang maliit na papel — may sulat kamay:
“Kung sakaling mawala ako, ituloy mo lang, Rhea. Maging mabuti kahit walang bumabalik. Kasi minsan, sa kabutihan mo, may ibang bata ring mabubuhay.”
Makalipas ang ilang taon, si Rhea ay may sarili nang maliit na karinderya. Sa harap nito, may nakalagay na karatula:
“Libre ang lugaw para sa mga batang nagugutom — in loving memory of Mang Tonyo.”
Ngayon, tuwing umuulan, lagi niyang naaalala ang gabing walang tumulong — maliban sa isang taong hindi niya kilala, pero nagligtas ng lahat sa kanya.
