“ISANG INA NA PATULOY NA SUMUSULAT NG MGA LIHAM PARA SA KANYANG ANAK—KAHIT MATAGAL NA ITONG WALA.”
Tuwing alas-5 ng hapon, sa lumang bahay sa Baguio, makikita si Aling Teresa — isang payat, maputing ginang na may edad singkwenta’y siyam. Nasa balkonahe siya, may tasa ng kape sa tabi, at sa harap niya, isang lumang sobre at ballpen na halos maubos na ang tinta.
Araw-araw, pareho ang ginagawa niya: sumusulat ng liham para sa kanyang anak, si Daniel.
“Anak, kumain ka na ba? Huwag mong pabayaan ang sarili mo diyan sa Maynila…”
Ganito palagi ang bungad ng bawat sulat — puno ng pagmamahal, puno ng pag-asa, kahit alam niyang wala nang tutugon. Dahil limang taon na ang nakalipas mula nang pumanaw si Daniel sa isang aksidenteng bus habang pauwi para bisitahin siya.
Ngunit sa puso ni Aling Teresa, hindi siya kailanman umamin na wala na ang anak niya.
Noong una, sinusulatan lang niya ito para gumaan ang loob.
Pero nang mapansin ng kartero na lagi siyang nag-aabot ng sobre para sa parehong address —
“Ma’am, wala na pong nakatira sa address na ‘yan,” sabi ng kartero.
Ngumiti lang si Aling Teresa.
“Alam ko, iho. Pero baka sakaling makarating pa rin.”
At ganoon nga — tuwing hapon, dala ng hangin ang bawat liham papunta sa malayo.
Isang araw, dumating ang bagong kartero — si Rico, isang binatang bagong salta sa lugar.
Nang iabot sa kanya ni Aling Teresa ang sobre, napansin niyang nakasulat sa likod:
“Para kay Daniel – mula kay Mama.”
“Ah, anak n’yo po?” tanong ni Rico.
“Oo, iho. Nagtatrabaho siya sa Maynila. Pero matagal na kaming hindi nagkikita.”
Hindi na siya nagsalita pa. Ngunit isang gabi, habang nag-aayos si Rico ng mga liham sa post office, napansin niya ang mga sobre ni Aling Teresa na nakatambak pa rin — hindi kailanman naipadala.
Napahinto siya. May awa. May lungkot.
Kinabukasan, nagpasya siyang dalhin ang isang liham pauwi.
Binuksan niya ito nang marahan — at doon niya nabasa:
“Daniel, anak ko, kung sakaling pagod ka na, umuwi ka lang ha? Dito lang si Mama. Hindi ako aalis dito hanggang makauwi ka.”
Hindi mapigilan ni Rico ang luhang pumatak.
Kinabukasan, bumili siya ng bagong sobre at isinulat:
“Mahal na Aling Teresa, natanggap ko na po ang liham niyo. Salamat po sa pag-alala. Miss na miss ko po kayo. – Daniel.”
Nilagay niya ito sa mailbox ng ginang.
Kinabukasan, nang makita ni Aling Teresa ang liham, napaiyak siya sa tuwa.
“Sabi ko na nga ba, uuwi ka rin sa akin, anak…”
Simula noon, naging ritwal na nila iyon.
Si Rico, araw-araw ay sumusulat pabalik bilang “Daniel.”
At si Aling Teresa, patuloy na nagsusulat ng mga liham ng pag-ibig, ng pag-asa, at ng mga alaala.
Makalipas ang tatlong buwan, nang bumisita si Rico isang hapon, nakita niyang nakasarado ang bahay.
Lumapit siya, kumatok — walang sumagot.
Sa mesa sa harap ng balkonahe, may isang tasa ng kape pa rin… at isang huling liham.
Binasa niya ito:
“Daniel, salamat sa mga sulat mo, anak. Ngayon alam kong masaya ka na, at handa na rin si Mama magpahinga. Kung sakali mang magkita tayo muli, isusulat ko pa rin sa’yo ang unang salitang mahal kita.”
At sa likod ng liham — nakadikit ang larawan ni Daniel, may kandilang nakasindi sa tabi.
Mula noon, tuwing alas-5 ng hapon, dumadaan si Rico sa lumang bahay.
Wala nang tao roon, pero sa bawat hangin na dumarampi,
tila naririnig pa rin niya ang bulong ni Aling Teresa:
“Anak, kumain ka na ba?”
