“NUNG MAWALA ANG ANAK KO, PARANG NAMATAY NA RIN AKO — PERO MAS MASAKIT PALANG MALAMAN NA MAY IBANG TAWAG NA SIYANG ‘NANAY.’”
Maulan ang gabi noong mawala si Nico, pitong taong gulang. Tumakbo siya palabas ng bahay matapos marinig ang pagtatalo ng kanyang mga magulang. Ang ulan bumuhos, ang kalsada madilim — hanggang sa tuluyan siyang hindi na nakabalik.
Nang gabing iyon, halos mabaliw sa paghahanap ang kanyang ina, si Liza. Bitbit ang flashlight at larawan ng anak, nilibot niya ang bawat kanto, palengke, waiting shed, pati mga ospital.
“Nakita niyo po ba ang batang ‘to? Please po, anak ko siya…”
Walang sumagot, walang nakakita. Lumipas ang mga araw, linggo, buwan — wala pa ring balita kay Nico.
Hanggang sa napagod ang mga mata niya sa pag-iyak, pero hindi kailanman sumuko ang puso niya.
Samantala, sa kabilang probinsya, isang babaeng nagngangalang Mila ang nakakita sa batang pagala-gala sa gilid ng terminal. Basang-basa, nanginginig, at walang maalala kundi isang pangalan — “Mama Liza.”
Dinala niya ito sa barangay, pero dahil walang naghanap, at walang malinaw na impormasyon, siya mismo ang nagpasya:
“Kung walang kukuha sa kanya, ako na lang. Hindi ko siya pababayaan.”
Mula noon, pinalaki ni Mila si Nico na parang sariling anak. Pina-aral, pinakain, tinuruan ng dasal bago matulog.
Tinawag na siyang “Mama Mila” ng bata — at sa bawat ngiti ni Nico, naramdaman niyang parang may bumalik sa kanyang buhay na matagal nang nawala.
Dalawampung taon ang lumipas. Si Nico ay dalawampu’t pitong taong gulang na, nagtatrabaho bilang guro sa Maynila.
Hindi niya nakalimutan ang kabutihan ni Mila. Pero sa puso niya, may laging kulang — isang tanong na hindi nawawala:
“Sino talaga ang tunay kong ina?”
Isang araw, habang nag-aasikaso siya ng papeles sa City Hall, may lumapit na social worker.
“Sir, may babaeng matagal nang naghahanap ng anak na kapangalan niyo. At pareho kayo ng birthday.”
Natigilan si Nico. Parang huminto ang oras.
Sa parehong araw, nagpunta siya sa address na ibinigay — isang maliit na bahay sa probinsya ng Laguna.
Pagbukas ng pinto, tumingin ang isang babaeng matanda na agad tumulo ang luha.
“Nico?”
“Mama Liza?”
At doon, parang bumalik ang dalawampung taon ng paghihintay. Nagyakapan sila, umiiyak na parang walang bukas.
Nang malaman ni Mila ang balita, hindi niya alam kung matutuwa o malulungkot.
Masaya siya na nakita na ni Nico ang kanyang tunay na ina — pero ang puso niyang nagpalaki rito sa loob ng dalawang dekada, biglang natakot mawalan.
Isang gabi, habang kumakain silang tatlo — si Liza, si Mila, at si Nico — napuno ng katahimikan ang hapag.
Hanggang sa nagsalita si Mila, mahina ngunit totoo:
“Nico, anak… pwede bang itanong ko? Kung sakaling kailangan mong pumili — ako bang nagpalaki sa’yo, o siya bang nagluwal sa’yo?”
Tahimik ang paligid.
Si Liza, napayuko, pigil ang luha.
Si Nico, nakatingin sa kanila pareho — dalawang babaeng parehong nagmahal, parehong naghirap, at parehong nagdasal para sa kanya.
Tumayo siya, hinawakan ang kamay ng dalawang ina.
“Hindi ko po kayang pumili. Kasi kung wala si Mama Liza, hindi ako mabubuhay. Pero kung wala si Mama Mila, hindi ko mararanasan kung paano mabuhay.”
“Dalawa po kayong nanay ko — isa ang dugo ko, isa ang puso ko.”
At doon, tuluyan nang bumigay ang dalawang babae. Yumakap silang tatlo, umiiyak ngunit may ngiti — dahil sa unang pagkakataon, wala nang kulang.
Makalipas ang ilang taon, sa graduation ng mga batang tinuturuan ni Nico, dalawang babae ang nakaupo sa unang upuan — parehong naka-puti, parehong may hawak na bulaklak.
Sa likod ng stage, may nakasabit na tarpaulin:
“Para sa dalawang Nanay — salamat sa buhay at pagmamahal.”
