“NAG-ARAL SI TATAY MAG-SULAT SA EDAD NA 50 — PARA LANG MASABI SA SULAT ANG ‘MAHAL KITA, ANAK.’”
Sa isang tahimik na baryo sa Nueva Ecija, nakatira si Tatay Ben, 50 anyos, isang magsasakang araw-araw nakayuko sa lupa, kamay punô ng kalyo, at noo punô ng pawis.
Hindi siya marunong bumasa’t sumulat.
Bata pa lang siya, huminto na sa pag-aaral para tumulong sa bukid.
Para sa kanya, ang mahalaga ay makakain ang pamilya — hindi ang maghawak ng lapis.
Pero nagbago ang lahat nang umalis ang kanyang nag-iisang anak, si Anna, papuntang Maynila para magtrabaho bilang nurse.
Noong araw ng alis nito, niyakap siya ni Tatay nang mahigpit.
“Anak, ingatan mo sarili mo ha…”
Tumango lang si Anna, pero sa mata nito, may lungkot.
“Pa, isulat mo ako minsan. Gusto kong mabasa mula sa inyo,” sabi ni Anna bago sumakay ng bus.
Tahimik lang si Tatay Ben. Hindi niya masabi ang totoo — na hindi niya marunong sumulat.
Kaya mula noon, araw-araw niyang tinitingnan ang lumang cellphone, pero hindi niya kayang mag-text.
Tanging larawan ni Anna lang ang palagi niyang tinititigan bago matulog.
Isang gabi, habang nag-iinuman ang mga kapitbahay, narinig ni Tatay ang usapan tungkol sa libreng “Adult Literacy Class” sa barangay hall.
Tahimik siyang umalis at kinaumagahan, lumapit sa guro.
“Ma’am,” mahina niyang sabi, “puwede po ba akong sumali? Gusto ko lang… matutong magsulat.”
Napangiti si Teacher Mila, isang mabait na boluntaryo.
“Syempre po, Tatay Ben! Hindi pa huli ang lahat.”
Doon nagsimula ang bagong kabanata ng buhay niya.
Bawat gabi pagkatapos mag-araro, magdadala siya ng papel at lapis.
Paulit-ulit niyang sinusulat ang mga letra — A, B, C… hanggang sa masanay ang kamay niyang sanay lang sa asarol.
Minsan, kinukutya siya ng ibang lalaki sa baryo.
“Aba, Tatay! Mag-aaral pa? Para kanino pa?”
Ngumiti lang siya at sumagot,
“Para sa anak ko. Para masabi ko sa kanya na mahal ko siya, kahit sa sulat lang.”
Lumipas ang mga buwan.
Natuto si Tatay Ben magsulat ng pangalan niya.
Ngunit hindi pa siya kuntento.
Isang gabi, habang umuulan, nagpunta siya kay Teacher Mila, basang-basa.
“Ma’am,” sabi niya, “turuan niyo po ako gumawa ng sulat.”
At doon, sa ilalim ng ilaw ng kandila, tinuruan siya ni Teacher kung paano ilagay sa salita ang damdamin.
Dahan-dahan niyang isinulat sa papel:
“Anak ko,
Ako’y marunong na sumulat kahit kaunti.
Miss na miss kita. Huwag mong isipin na nakakalimot ako.
Araw-araw kong ipinagdarasal na maging ligtas ka.
Mahal na mahal kita.
— Tatay”
Pagkatapos niyang matapos, nanginginig ang kamay niya, pero may ngiti sa labi.
Parang napawi lahat ng pagod sa kanyang mga palad.
Ipinadala niya ang liham sa Maynila sa tulong ng kapitbahay na naglalako roon.
Makalipas ang dalawang linggo, dumating ang sulat na sagot ni Anna:
“Pa, umiiyak ako habang binabasa ‘yung sulat ninyo.
Salamat po dahil sinubukan niyo.
Ipinagmamalaki ko kayong sobra.
Mahal ko po kayo.”
Nang mabasa iyon ni Tatay Ben, napaupo siya sa gilid ng palayan, hawak ang sulat, umiiyak habang nakangiti.
Ang mga luhang matagal niyang itinago ay ngayon, luhang may kasamang saya.
“Salamat, Diyos ko… natutunan kong sumulat para maramdaman niya kung gaano ko siya kamahal.”
Mula noon, tuwing hapon, makikita si Tatay Ben sa ilalim ng punong mangga, may dalang papel at bolpen.
Sumusulat siya hindi lang para kay Anna, kundi para rin sa sarili — mga kwento ng pasasalamat, pag-asa, at pagmamahal.
At sa tuwing bumabalik si Anna tuwing Pasko, laging may sulat na naghihintay sa ibabaw ng lamesa:
“Anak, maligayang Pasko.
Salamat sa pag-ibig mo.
— Tatay.”
