“ISANG BUWAN AKONG NAKAHIGA AT HINDI MAKAGALAW — PERO NARIRINIG KO ANG LAHAT NG SINASABI NILA, KASAMA NA ANG PANLILINLANG NG MISIS AT KAIBIGAN KO.”

“ISANG BUWAN AKONG NAKAHIGA AT HINDI MAKAGALAW — PERO NARIRINIG KO ANG LAHAT NG SINASABI NILA, KASAMA NA ANG PANLILINLANG NG MISIS AT KAIBIGAN KO.”


Si Don Rafael Vergara, 52 anyos, ay isang kilalang negosyante sa Maynila.
Isa siya sa mga pinakarespetadong pangalan sa larangan ng real estate — may mga gusali, kumpanya, at mga taong nakadepende sa kanya.
Ngunit isang gabi, matapos ang isang business party, bumagsak siya sa sahig ng kanilang mansyon — inatake sa puso.

Ayon sa mga doktor, coma siya. Walang malay. Walang reaksyon.
Pero ang hindi alam ng lahat… gising ang isip niya.


Ang unang linggo ay puro dilim.
Naririnig lang niya ang mga tunog ng makina, ang pag-iyak ng asawa niyang si Clara, at ang mga bulong ng mga nurse.
Pero makalipas ang ilang araw, unti-unti niyang naririnig ang mga boses nang mas malinaw.

“Clara, kung sakali… kapag hindi na siya nagising, ikaw ang may hawak ng lahat ng account niya,”
sabi ni Marco, matagal na niyang business partner at matalik na kaibigan.

“Alam ko,” sagot ni Clara, “pero kailangan nating gawin ‘to nang maayos. Hindi ko rin kayang maghintay nang ganito.”

Tahimik si Don Rafael sa loob ng kanyang katawan, pero ang puso niya parang sasabog.
Ang asawa at kaibigan niya… may plano.


Lumipas ang mga araw.
Naririnig niya ang mga usapan ng dalawa habang nasa ospital:

“Sa oras na pumirma ang board ng kumpanya, magiging atin na lahat,”
bulong ni Marco.

“Siguraduhin mo lang na walang makakahalata,” sagot ni Clara, habang hawak-hawak ang kamay ni Don Rafael — ang kamay na minsan niyang sinumpaan ng pag-ibig.

Bawat salita, parang kutsilyo sa dibdib niya.
Gusto niyang sumigaw, kumilos, ipakita na naririnig niya ang lahat.
Pero hindi siya makagalaw. Hindi man lang niya mabuka ang mga mata.


Isang gabi, pumasok ang kanyang anak na si Elena, dalawampu’t tatlong taong gulang.
Tahimik itong naupo sa tabi niya, umiiyak.

“Papa, wag kang susuko. Ramdam kong naririnig mo ako.
Huwag kang magtiwala kay Marco.
May kakaiba sa kanya.”

Sa loob ng kanyang isip, gusto niyang sumigaw ng “Anak! Tama ka!”
Pero wala siyang magawa.
Tanging luha lang ang dumaloy mula sa gilid ng mata niya — at doon nagsimulang umasa si Elena.


Pagkalipas ng tatlong linggo, dumating ang gabi ng plano.
Narinig niya ang mga yabag ng dalawa sa silid:

“Bukas, pipirmahan ko na ang transfer papers.
Si Elena… wala siyang alam,” sabi ni Clara.

“Kapag nakuha na natin ‘yon, aalis tayo sa bansa. Magtatayo tayo ng bago nating buhay,” sagot ni Marco, sabay halik sa labi ni Clara.

Ang dugo ni Don Rafael ay kumulo.
At sa unang pagkakataon matapos ang isang buwan…
gumalaw ang kanyang daliri.


Kinabukasan, habang tulog si Clara, dumating si Elena at napansin ang maliit na galaw ng kamay ng ama.
Napaluhod siya, umiiyak.

“Papa? Papa, naririnig mo ba ako?!”

Dalawang patak ng luha ang dumaloy mula sa mata ni Don Rafael.
Agad siyang tumakbo sa nurse.
At makalipas ang ilang oras, nagising si Don Rafael — mahina man, ngunit malinaw ang kanyang diwa.


Pagkatapos ng ilang araw na rehabilitasyon, pinatawag niya ang abogado at mga board members ng kumpanya.
Tahimik siyang nakaupo sa wheelchair, habang nakatayo si Clara at Marco sa harap niya, gulat na gulat.

“Akala ninyo siguro hindi ko naririnig lahat ng sinabi ninyo,”
mahina ngunit matigas ang boses niya.

Namutla si Clara.

“Rafa… pakinggan mo muna ako—”

“Hindi ko na kailangang makinig. Narinig ko na kayong dalawa habang wala akong magawa. Habang gusto kong mamatay na lang, kasi masakit marinig na ‘yung mga minahal ko, sila rin pala ang papatay sa tiwala ko.”

Tumahimik ang buong kwarto.
Tanging tibok ng puso lang niya ang maririnig.

Pagkatapos ng ilang minuto, tumingin siya sa abogado.

“Simulan ang paglipat ng lahat ng asset sa pangalan ng anak ko.
At siguraduhin ninyong itong dalawang ‘to… wala nang koneksyon sa kumpanya ko.”


Makaraan ang ilang buwan, bumalik sa normal ang kalusugan ni Don Rafael.
Si Elena, ngayon, ang namamahala sa negosyo.
Habang si Clara at Marco ay naglaho na parang bula, matapos magsampa ng kaso laban sa kanila ang korte dahil sa fraud at attempted embezzlement.

Isang gabi, habang nakaupo sa balkonahe, nakatingin siya sa bituin.
Tahimik siyang nagdasal.

“Salamat, Panginoon. Sa pangalawang buhay na ‘to, mas pinili kong maniwala sa kabutihan ng anak ko kaysa sa kasakiman ng mga niloko ako.”

At sa bawat hangin na dumadaan, parang naririnig pa rin niya ang tinig ni Elena:

“Papa, wag kang susuko.”

At hindi nga siya sumuko —
dahil minsan, kahit walang tinig, ang puso ng tao ang tunay na nakakarinig.