Hindi ko kailanman inakala na ang simpleng gawain ng pagsasampay ng labada ay magiging dahilan ng isang nakamamanghang bangayan sa pagitan namin ng aking kapitbahay. Ako si Marissa, tatlumpu’t siyam na taong gulang, may asawa at dalawang anak. Tahimik ang aming buhay dito sa aming baryo—o akala ko lang.
Noong una, hindi ko pinansin ang kakaibang gawi ng aming kapitbahay na si Linda. Sa tuwing ilalabas ko ang aking mga nilabhan at isasampay sa alambre, bigla na lamang siyang lalabas dala ang uling, posporo, at tray ng karne. Magsisimula siyang mag-barbecue, kahit pa tirik na tirik ang araw at wala naman talagang okasyon. Sa bawat ulos ng usok, dahan-dahang bumabalot ang amoy sa aking mga kumot, tuwalya, at damit. Napapailing na lang ako, pinipiling manahimik. Ngunit habang tumatagal, lalo itong lumalala.
Isang araw, nakapansin ako—tila ba inaabangan niya talaga ang oras na magsasampay ako. Sa mismong sandaling iabot ko ang isa kong daster sa alambre, doon din siya lalabas, may mapanuyang ngiti, at sisindihan ang uling. Para bang sinasadya niyang sirain ang mga nilalabhan ko. Minsan, sumilip ako mula sa bintana, at nakita kong nakatitig siya sa mga damit ko habang naglalabas ng mas makapal na usok, parang may galit na hindi ko mawari.
Hindi ko maiwasang mangamba. Ano ba ang nagawa ko sa kanya? Hindi naman kami nagkaroon ng alitan noon. Minsan pa nga, nagbigay ako sa kanya ng ulam nang may handaan kami. Ngunit sa bawat pagdaan ng araw, lalo lamang niyang pinaiigting ang kaniyang ginagawa.
Dumating ang isang hapon na hindi ko na napigilan ang sarili ko. Lumapit ako sa kanya habang siya’y nagbabantay ng inihaw. “Linda,” sabi ko, pinipilit ang sarili kong maging mahinahon, “pwede bang huwag ka namang mag-barbecue tuwing magsasampay ako? Nasisira ang mga damit, naaamoy ng mga bata ko, at—”
Hindi pa ako tapos magsalita nang bigla siyang tumawa ng malakas, isang halakhak na parang may halong panunuya. “Eh ano ngayon? Nasa bakuran ko naman ako! Kung ayaw mong maamoy ang usok, edi huwag ka na lang magsampay!”
Parang binuhusan ako ng malamig na tubig. Ramdam ko ang apoy ng galit na unti-unting umaakyat sa dibdib ko, ngunit pinigilan ko ang sarili ko. Umiwas na lang ako at pumasok sa bahay, bitbit ang mga basang damit. Ngunit mula noon, nagsimula ang mas matindi pang labanan.
Tuwing magsasampay ako, hindi lang basta barbecue ang ginagawa niya—dala na niya ang kaniyang mga kamag-anak, nagtatawanan, nag-iinuman, at mas malakas ang usok. Ang mga damit ko, palaging nangangamoy uling. Nagsimula nang magreklamo ang aking asawa dahil kailangan naming muling labhan ang mga damit ng mga bata. Doon ako nagpasya: hindi na ako mananahimik.
Una, nagpunta ako sa barangay. Doon ko ikinuwento ang lahat. Tumango ang kapitan, nagsabing kakausapin niya si Linda. Ngunit pagbalik ko sa bahay, nakita kong lalo pang naging garapalan ang ginagawa ng kapitbahay ko. Sa mismong oras na dumating ako, nagsigawan sila, at narinig kong sabi niya: “Walang kwenta ang reklamo mo! Tignan natin kung sino ang mas matibay!”
Parang teleserye ang sumunod na mga araw. Nagsimula ang tsismisan sa buong baryo. May mga kakampi sa akin, may mga kampi sa kanya. Ang mga mata ng mga kapitbahay, nakamasid sa bawat kilos naming dalawa. At habang lumalala ang tensyon, unti-unti kong nalaman ang totoo.
Isang gabi, habang naglalakad ako pauwi galing tindahan, narinig ko ang bulungan ng dalawang babae sa kanto. “Kaya pala galit na galit si Linda kay Marissa, kasi may matagal na pala siyang selos. Akala niya, si Marissa ang dahilan kung bakit iniwan siya ng dati niyang nobyo!”
Nanlaki ang mga mata ko. Ako? Ang dahilan? Hindi ko man lang kilala ang tinutukoy nilang nobyo! Ngunit doon ko naintindihan: matagal na pala niyang kinikimkim na galit, at ginagamit niya ang usok bilang paraan ng paghihiganti.
Dumating ang huling laban isang Linggo ng hapon. Isinampay ko ang pinakamaganda kong kumot—ang regalo ng nanay ko bago siya pumanaw. Alam kong muli niya akong guguluhin. At hindi nga ako nagkamali. Lumabas siya, dala ang mas malaking ihawan, at sinindihan ang makapal na uling. Ang usok, mabilis na pumulupot sa paligid, unti-unting lumalapit sa kumot.
Ngunit sa pagkakataong ito, hindi ako umatras. Lumabas ako, dala ang cellphone ko. “Linda!” sigaw ko. “Tama na ito. May video na ako ng ginagawa mo. Kung hindi ka hihinto, dadalhin ko ito sa munisipyo at ipa-TRO kita. Hindi lang yan, kakasuhan kita ng harassment.”
Tumigil siya. Nanlaki ang mga mata, at hindi nakapagsalita. Ang mga nakamasid na kapitbahay, isa-isang lumapit. May sumigaw: “Oo nga, tama na ‘yan, Linda! Sobra ka na!” Ang iba’y pumalakpak, ang iba’y nagbubulungan. Sa unang pagkakataon, nakita kong siya ang naipit.
Napayuko siya, at unti-unti niyang pinatay ang apoy. “Pasensya na…” bulong niya, halos hindi marinig. Ngunit ramdam kong doon nagsimula ang pagbagsak ng kaniyang kayabangan.
Lumipas ang mga araw, hindi na siya muling nag-barbecue tuwing magsasampay ako. Tahimik ang paligid, at unti-unti ring humupa ang tensyon. Nalaman kong lumipat siya ng bahay makalipas ang dalawang buwan, dala ang kanyang mga gamit at ang mga alaala ng galit na siya mismo ang lumikha.
Ako naman, tuwing isinasampay ko ang aking labada, palagi kong naaalala ang nangyaring bangayan. Para itong isang teleseryeng sa wakas ay nagtapos din—may luha, may galit, may mga tsismosa sa paligid, ngunit higit sa lahat, may hustisyang nanaig. At habang tinatamaan ng hangin ang mga bagong labang kumot, ngumingiti ako sa sarili ko.
Sapagkat sa laban ng usok at linis, sa huli, nanalo pa rin ang katotohanan.
